Nkyewa:
Amaka Agalambidde: Ensonga Enkulu Ezikwata ku Mayumba Agalekeddwa Amayumba agalekeddwa galiwo mu bitundu bingi eby'ensi era biyinza okuba nga bituusa ebizibu bingi ku bitundu n'abantu abagabeeramu. Mu kitundu kino, tujja kwekenneenya ensonga enkulu ezikwata ku mayumba agalekeddwa, engeri gye gakosaamu embeera y'ebitundu, n'ensonga lwaki abantu baleka amayumba gaabwe. Tujja kulaba n'engeri embeera eno gy'eyinza okukwatibwamu n'okulokolebwa.
-
Obulwadde oba okufa: Abantu abamu balwala oba bafa nga tebannamaliriza kusasula mayumba gaabwe.
-
Obutafuna bakozi: Ebitundu ebimu biremererwa okufuna abantu ab’okugabeeramu olw’obutaba na mirimu oba bintu birala ebyetagisa.
Amayumba agalekeddwa gakosa gatya embeera y’ebitundu?
Amayumba agalekeddwa gakosa embeera y’ebitundu mu ngeri nnyingi:
-
Gakendeeza omuwendo gw’amayumba amalala agali mu kitundu ekyo.
-
Gayinza okufuuka ebifo abantu ababi mwe beekweka oba mwe bakola ebikolwa ebibi.
-
Gakosa endabika y’ekitundu era gayinza n’okugoba abantu abalala abayinza okuba nga baagala okugulayo amayumba.
-
Gakendeeza ensimbi z’omusolo eziyingira mu gavumenti y’ekitundu ekyo.
Ngeri ki eziyinza okukozesebwa okulokola amayumba agalekeddwa?
Waliwo engeri nnyingi eziyinza okukozesebwa okulokola amayumba agalekeddwa:
-
Okuwa abantu obuyambi bw’ensimbi: Gavumenti oba ebitongole ebirala biyinza okuwa abantu obuyambi bw’ensimbi okugula oba okuddaabiriza amayumba agalekeddwa.
-
Okutunda amayumba ku bbeeyi entono: Abannannyini mayumba bayinza okutunda amayumba gaabwe ku bbeeyi entono okusobola okugakkiriza abantu abatasobola kugagula ku bbeeyi eya bulijjo.
-
Okufuula amayumba agalekeddwa ebifo by’abantu abatalina we babeera: Gavumenti oba ebitongole ebirala biyinza okufuula amayumba gano ebifo by’abantu abatalina we babeera.
-
Okuddaabiriza amayumba agalekeddwa: Gavumenti oba ebitongole ebirala biyinza okuddaabiriza amayumba gano n’oluvannyuma okugakozesa mu ngeri endala.
Gavumenti ekola ki okukwata ku nsonga y’amayumba agalekeddwa?
Gavumenti ezenjawulo zikola ebintu byanjawulo okukwata ku nsonga y’amayumba agalekeddwa:
-
Okuteekawo amateeka agakwata ku mayumba agalekeddwa: Gavumenti ezimu zitaddewo amateeka agakwata ku ngeri amayumba agalekeddwa gye galina okukwatibwamu.
-
Okuwa obuyambi bw’ensimbi: Ezimu ku gavumenti ziwa abantu obuyambi bw’ensimbi okugula oba okuddaabiriza amayumba agalekeddwa.
-
Okukola n’ebitongole ebirala: Gavumenti ezimu zikola n’ebitongole ebirala okukwata ku nsonga y’amayumba agalekeddwa.
-
Okuteekawo pulogulaamu ez’enjawulo: Gavumenti ezimu zitaddewo pulogulaamu ez’enjawulo ezigendereddwamu okukwata ku nsonga y’amayumba agalekeddwa.
Nsonga ki endala ezikwata ku mayumba agalekeddwa?
Waliwo ensonga endala nnyingi ezikwata ku mayumba agalekeddwa:
-
Amayumba agalekeddwa gayinza okuba nga galina ebyafaayo eby’enjawulo era nga byetaaga okukuumibwa.
-
Amayumba agamu agalekeddwa gayinza okuba nga galina ebizibu by’obulamu era nga byetaaga okukwatibwako mu ngeri ey’enjawulo.
-
Amayumba agalekeddwa gayinza okuba nga galina ebintu eby’omuwendo munda era nga byetaaga okukuumibwa.
-
Amayumba agalekeddwa gayinza okuba nga galina ebizibu by’amateeka era nga byetaaga okukwatibwako mu ngeri ey’enjawulo.
Mu bufunze, amayumba agalekeddwa kye kimu ku bizibu ebikulu ebikosezza ebitundu bingi mu nsi yonna. Kyetaagisa okukola n’amaanyi okulaba nti amayumba gano gakwatibwako era ne gaddamu okukozesebwa mu ngeri ey’omugaso. Kino kiyinza okuyamba okutumbula embeera y’ebitundu n’obulamu bw’abantu abagabeeramu.
